Jeżeli układ nerwowy doznał uszkodzeń lub nie mógł stworzyć właściwych połączeń w wyniku wady wrodzonej lub choroby, pomocna okazuje się terapia EMG-biofeedback.
Określenie biofeedback oznacza sprzężenie zwrotne pomiędzy zjawiskiem biologicznym zachodzącym w organizmie i odczuciem, emocjami z jakimi to zjawisko jest powiązane. To dzięki sprzężeniu zwrotnemu uczymy się chodzić, pisać, posługiwać narzędziami, zachowywać adekwatnie do sytuacji, i nabywamy tysiące umiejętności. Wyciągamy wnioski z reakcji otoczenia, które utrwalają się w pamięci dzięki towarzyszącym emocjom. Dzięki sprzężeniu zwrotnemu zapamiętamy po bolesnym upadku, że trzeba uważać na śliskim chodniku a po oparzeniu się, że nie warto dotykać gorącego pieca. We współczesnych badaniach neuroobrazowania mózgu w czasie przeżywania emocji wykazano, że pozytywne emocje aktywują ciało migdałowate, hipokamp, korę wzrokową, czołową i ciemieniową, umożliwiając ustanowienie pamięci długoterminowej.
Biofeedback budzi te emocje i mózg sprawniej zapamiętuje jakie napięcia mięśni sprawiają nam satysfakcję, a jakie (i kiedy) nie. Sygnał zwrotny służący do uświadamiania zmian napięcia mięśni w czasie treningu sEMG-biofeedback, może być dźwiękowy lub wizualny, w formie krzywej lub gier komputerowych. O ile posiadamy wiele wrodzonych reakcji odruchowych, to nawyków ruchowych ciało uczy się od nas, właśnie dzięki sprzężeniu zwrotnemu. Jeżeli napięcia mięśni biorących udział w ruchu są nieprawidłowe wskutek urazu lub choroby, to zmianę w tym zakresie jest o wiele łatwiej osiągnąć, kiedy zyskamy świadomość napięcia. Jest to możliwe tylko wtedy, kiedy skorzystamy z elektromiografii. Metoda sEMG-biofeedback jako jedyna, pozwala na jednoczesne i skorelowane w czasie, zaistnienie elementów istotnych dla optymalizacji czynności mięśni takich jak:
- kontrolowany wizualnie wzrost napięcia lub relaksacja
- natychmiastowa informacja zwrotna (wizualna lub dźwiękowa)
- zależne od osiągniętego rezultatu odczucie emocjonalne (dobrze, źle) istotne dla kształtowania pożądanych reakcji nerwowo-mięśniowych, uczenie neuromotoryczne
- zapis sposobu aktywacji mięśni do skurczu, szybkości reakcji, stabilności napięcia, synchronizacji grup mięśniowych, zdolności do relaksacji – służący późniejszej analizie zmian zachodzących pod wpływem działań rehabilitacyjnych
- dokument w postaci elektromiogramu o istotnym znaczeniu dla specjalistów rehabilitacji jak również dla pacjenta, dla którego obiektywne dowody usprawniania mają duże znaczenie motywacyjne.
Układ sterowania ruchem reaguje w sposób, w jaki umożliwia mu to stan zdrowia, ocena otoczenia i wewnętrzne przekonania osoby o tym, czy ruch jest w ogóle możliwy. Wielokrotne, zakończone niepowodzeniem próby wykonania określonego ruchu przez osobę z deficytami ruchowymi, wzmacniają jej wewnętrzne przekonanie o tym, że ruch ten nie jest możliwy lub że spowoduje ból. Jeżeli zdolność do generowania napięcia jest zbyt mała, aby powstało odczucie napinania się mięśni to chory jest przekonany, że nie posiada żadnej kontroli nad określonym ruchem. Z czasem przestaje podejmować próby i stosuje mechanizmy kompensacyjne. Nie podejmując prób, hamuje czynność ośrodków nerwowych odpowiedzialnych za pobudzanie mięśni do skurczu. Problem w tym, że wielu osobom z porażeniem wiotkim tylko się wydaje, że w czasie próby wykonania ruchu w mięśniach nie pojawia się napięcie, bo jest zbyt słabe, aby mogli je odczuwać, a chorzy ze spastycznością nabierają przekonania, że nie mają na nią wpływu. Chorzy ze spastycznością nabierają przekonania, że nie mają na nią wpływu. W obu przypadkach EMG-biofeedback potrafi te nieprawdziwe przekonania zamienić na silną motywację w celu zwiększenia sprawności. Służą temu gry, motywujące do zaangażowania się i zmieniające nudne ćwiczenia w pożyteczną zabawę.
Brak dobrych efektów rehabilitacji nie zawsze jest spowodowany stopniem uszkodzenia układu nerwowego i może wynikać z niewłaściwej metody. Aktualnie zakres stosowania biofeedback’u w dziedzinie rehabilitacji neurologicznej, jest o wiele za mały w stosunku do potrzeb i możliwości jakie oferuje ta metoda. Szczególnie dla chorych z uszkodzeniami i chorobami ośrodkowego układu nerwowego oraz w rehabilitacji ortopedycznej. Na rynku istnieją przenośne aparaty do Emg-biofeedback’u, przeznaczone do terapii w domu. Każdy 10 – 15 minutowy trening można powtarzać kilka razy dziennie. Przynosi to znacznie lepsze efekty niż jeden 2 tygodniowy turnus rehabilitacyjny, a kosztuje 3 razy mniej….