Żeby zrozumieć, co jest dla sprawności kręgosłupa najważniejsze, jak powstają bóle kręgosłupa, jak można im zapobiegać lub pozbyć się ich, kiedy już istnieją, wystarczy podstawowa wiedza o budowiei funkcjonowaniu tej struktury, którą Chińczycy nazywają „Drzewem Życia”.
Kolumnę kręgosłupa tworzą kręgi, rozdzielone żelowymi krążkami międzykręgowymi, pełniącymi rolę amortyzatorów. W otworze wewnątrz kręgów przebiega rdzeń kręgowy, sieć nerwowa łącząca mózg z resztą ciała. Jej uszkodzenie w wyniku urazów i chorób kręgosłupa powoduje poważne problemy neurologiczne, dlatego zdrowy kręgosłup chroni przed chorobami i niepełnosprawnością.
Stabilność i ruchomość kolumny kręgosłupa, gwarantują stawy międzykręgowe oraz liczne więzadła i mięśnie, otaczające go z każdej strony. Najdłuższy z mięśni, prostownik grzbietu, rozpoczyna się na kości krzyżowej i kończy u podstawy czaszki. W ruchach kręgosłupa biorą też udział liczne mięśnie powierzchowne i głębokie. Ich unerwienie pochodzi z nerwów rdzeniowych, splotu ramiennego i szyjnego. Zdrowie kręgosłupa zależy głównie od sprawności i elastyczności mięśni oraz stanu ich unerwienia. Uszkodzenie nerwów powoduje nadmierne lub zbyt małe napięcie mięśni, powstawanie deformacji fizjologicznych krzywizn kręgosłupa i skolioz.
Większość dnia spędzamy stojąc lub siedząc, więc na kręgosłup działają siły ściskające. Odcinek lędźwiowy jest obciążony ciężarem całego tułowia i głowy. Jeżeli mięśnie oprócz kontrolowania postawy ciała, wykonują dodatkowo ciężką pracę, jak dźwiganie, schylanie się, trzymanie głowy pochylonej nad klawiaturą komputera lub pozostają długo w bezruchu, to kręgosłup wkrótce da nam się we znaki. W mięśniach narażonych na częste przeciążenia lub brak ruchu, powstaje wzmożone napięcie, które prowadzi do utraty elastyczności i skracania się mięśni i ścięgien.
Skrócone mięśnie działają na kręgi jak imadło. Uciskane krążki ulegają dehydratacji. Ich wysokość obniża się, a zdolność amortyzowania obciążeń maleje. Zwiększa się możliwość konfliktów z układem nerwowym, co powoduje ból. Dehydratacja krążków to jeden z pierwszych objawów zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Kolejne to deformacja, przemieszczanie się w kierunku korzeni lub rdzenia kręgowego, wysunięcie krążka, uszkodzenie pierścienia włóknistego i wypadanie jądra miażdżystego, które skutkuje poważnymi problemami neurologicznymi, z porażeniem kończyn i zwieraczy włącznie. Chorób kręgosłupa jest jednak wiele. Uszkodzeniom ulegają stawy, więzadła, trzony kręgów. Podstawą diagnostyki jest rezonans magnetyczny. Ujawnia obraz zmian, ale jest to obraz statyczny, który nie wnosi informacji o funkcji nerwów i napięciu mięśni wtedy, kiedy człowiek jest spionizowany i porusza się.Wynik rezonansu jest często bagatelizowany, niesłusznie. Jeżeli chory odczuwa bóle, mrowienia, drętwienia, zaburzenia pracy mięśni, to rezonans powinien być uzupełniony o powierzchniową elektromiografię, która pozwala ujawnić związek zmian w kręgosłupie z objawami zgłaszanymi przez chorego.
Jeżeli jednak ktoś się już garbi, ma pogłębioną lub zniesioną lordozę, skoliozę, jego głowa nie jest ustawiona prawidłowo w stosunku do ramion, lecz za bardzo pochylona wprzód lub odchylona do tyłu, to ani kąpiele, ani masaże, ani tabletki i maści, takich problemów nie rozwiążą. Nieprawidłowe nawyki oraz przebyte urazy, powodują zaburzenia przewodnictwa nerwowego i modyfikowanie prawidłowego schematu napięciowego. Z upływem czasu złe nawyki i schemat pobudzeń w nerwach ruchowych sterujących mięśniami utrwala się i niesie ze sobą poważne konsekwencje. Konieczna jest terapia, najlepiej „szyta na miarę”, bo nie wszystkim pomogą masaże, metoda Mc Kenzie czy osteopatia. Niewskazane jest również wykonywanie niektórych asan yogi. Jeżeli terapeuta zastosuje działania odpowiednie do potrzeb pacjenta, to jest to zawsze o wiele lepsze niż stosowanie maści i tabletek.
W ostrych stanach zapalnych środki farmakologiczne mogą zmniejszyć odczucia bólowe, ale im krócej stosowane, tym lepiej.Od bólu kręgosłupa mogą uwolnić usługi kręgarzy, ale „wstawianie kręgów” jest ryzykowne.Może uszkodzić więzadła kręgosłupa lub przemieścić krążek w kierunku rdzenia kręgowego i wywołać porażenie. Spotykam osoby, które po masażu lub wizycie u kręgarza, dochodziły do siebie przez kilka miesięcy. Obniżenie napięcia mięśni w wyniku terapii, nie zmienia jednak nawyków i nie regeneruje nerwów. Po pewnym czasie problemy z kręgosłupem mogą powrócić lub ujawnić się w innym miejscu. W przypadku uszkodzenia korzeni nerwowych lub ucisku na oponę rdzenia, osłabienia siły mięśni, opadania stopy, drętwienia lub problemów zwieraczowych, oprócz rehabilitacji ruchowej, masaży lub osteopatii, trzeba zastosować metody stymulacji unerwienia i normalizacji napięcia mięśni.
Stymulacja elektryczna stosowana prawidłowo i odpowiednio długo jest jedyną, udowodnioną naukowo metodą regeneracji nerwów. Działa też przeciwbólowo, poprawia ukrwienie mięśni i obniża ich napięcie. Aparaty do stymulacji są małe, zasilane baterią, a w czasie zabiegu można normalnie funkcjonować, nie tracąc czasu. Wystarczy elektrody naklejone na mięśnie przy kręgosłupie połączyć przewodem ze stymulatorem i ustawić natężenie prądu. Stymulować można nawet wiele godzin w ciągu dnia pod warunkiem, że natężenie będzie powodowało wyłącznie odczucie mrowienia lub pulsowania, bez dyskomfortu. Duże natężenie może nasilić ból. Kiedy pojawi się uczucie relaksacji i ustąpi ból, warto przez kilka minut rozciągać mięśnie kręgosłupa. Stymulować można różne segmenty kręgosłupa: odcinek lędźwiowy, piersiowy lub szyjny.
Poprawa funkcji kręgosłupa wymaga łączenia różnych metod. Najważniejsze jest prawidłowe napięcie i rozciąganie mięśni przykręgosłupowych oraz kształtowanie pożądanych nawyków i kontroli postawy w czasie chodu, stania lub siedzenia. Warto zadbać o wygodne obuwie, krzesło do pracy lub nakładka na fotel samochodowy z podparciem lędźwi i kolumny kręgosłupa, właściwe ustawienie monitora, uginanie kolan w czasie podnoszenia ciężarów, ergonomię stanowiska pracy. Unikać długiego przebywania w jednej pozycji, robić przerwy, przeciągać się lub wykonać stretching. Pamiętaj, że kręgosłup stanowi całość a fizjologiczne krzywizny: lordoza szyjna i lędźwiowa oraz piersiowa kifoza, wspomagają działanie amortyzacyjne tylko wtedy, kiedy są prawidłowe. Nadmierna lub zniesiona lordoza w odcinku lędźwiowym, w krótkim czasie może prowadzić do zmian w odcinku szyjnym i vice versa.
W jaki sposób rozciągnąć mięśnie przykręgosłupowe i zmienić nieprawidłowe nawyki?
Przede wszystkim działaj stopniowo, metodą małych kroków, bo wszelkie gwałtowne ruchy mogą nasilić bóle, i ani nie zmienią nawyków, ani nie zregenerują nerwów. Zasadę małych kroków wykorzystują osteopaci, normalizując w czasie kolejnych wizyt napięcia w strukturach mięśniowo-powięziowych. W podobny sposób pomału i skutecznie, działa stosowanie zabiegów stymulacji oraz odpowiednich ćwiczeń lub korzystanie ze specjalnych przyrządów do rozciągania kręgosłupa – streczerów. Nagrodzone Złotym medalem na Targach Zdrowia w Genewie przyrządy mają unikalne działanie a ich stosowanie nie wymaga wysiłku.
Masaże rozluźniają napięcie mięśni wyłącznie po stronie grzbietowej, natomiast leżenie na streczerze, rozciąga jednocześnie mięśnie po stronie grzbietowej i brzusznej. Zaletą streczerów jest prostota konstrukcji i sposobu korzystania oraz fakt, że umożliwia rozciąganie wzdłuż całej osi kręgosłupa. Wystarczy położyć streczer na dywanie, pomału się na nim ułożyć, z nogami zgiętymi w kolanach i skupić się na relaksacji całego ciała. Najmniejszy służy do rozciągania kręgów szyjnych, średni do odcinka lędźwiowego lub piersiowego dla osób o wzroście do 170 cm, duży – do rozciągania całego kręgosłupa, dla osób o wzroście ponad 170 cm. Średni i duży mogą tworzyć zestaw ze streczerem do kręgów szyjnych.
Po kilku minutach leżenia można przesunąć ciało o parę centymetrów wzdłuż streczera i ponownie się zrelaksować. W ten sposób rozciągną się i zrelaksują mięśnie wokół kręgosłupa, zwiększą się przestrzenie pomiędzy kręgami, uwalniając krążki międzykręgowe od ucisku a to może spowodować, że Twoje dolegliwości stopniowo ustąpią.
Cała terapia trwa 15 – 20 minut. Stopniowo, w ciągu kilku tygodni codziennego korzystania, zwiększa się uwodnienie i wysokość krążków. Pomiary wysokości ciała przed terapią i po 6 – 8 tygodniach jej stosowania, wykazują różnicę od 1,5 do 2 cm wzrostu. Wystarczy, że spośród 33 kręgów tylko na 20 przestrzeń zwiększy się o 0,5mm i zmaleją nadmierne krzywizny. Streczer kosztuje tyle co 2 – 3 masaże, a kupujesz go raz, nie ulega zużyciu i korzystać może cała rodzina. Terapia streczerem to skuteczna, najtańsza metoda rozciągania kręgosłupa. Bez kosztów dojazdu na zabiegi, straty czasu i ryzyka urazów. Oczywiście dodatkowo trzeba starać się unikać nieprawidłowej postawy, ale z rozciągniętymi mięśniami i bez dolegliwości bólowych, jest to o wiele łatwiejsze.
Reasumując:
- dbaj o częste rozciąganie kręgosłupa, bo on codziennie ulega przeciążeniom
- jeżeli kręgosłup boli, stosuj stymulację zamiast tabletek i maści.
- rób przerwy w pracy, zadbaj o ergonomię i prawidłową postawę
- przy objawach neuropatii, połącz różne terapie: manualne, stymulacje i ćwiczenia.